නාවික සැතපුම් ගොඩබිම් සැතපුම්වලට වඩා වෙනස් වන්නේ ඇයි?

 නාවික සැතපුමක් යනු සමුද්‍ර  හා ගුවන් සේවා කර්මාන්තවල භාවිතා වන මිනුම් ඒකකයක්. නාවික සැතපුමක් ගොඩබිම් සැතපුමකට වඩා වෙනස් වෙනවා.

 පෘථිවි භූගෝල විද්යාවට සමපාත වන දුර මැනීම සඳහා ක්‍රමයක් සපයන මෙය එක් නාවික සැතපුමක් අක්ෂාංශ මිනිත්තු එකක් පිළිබිඹු කරනවා. අක්ෂාංශ ලොව පුරා ස්ථාවර ලෙස සලකන්නේ විවෘත සාගරයේ සහ අහසේ ප්‍රස්ථාර මාර්ග සලකුණු කිරීම සඳහායි.

1929 දී ස්ථාපනය කරන ලද ජාත්‍යන්තර  නාවික සැතපුම හරියටම මීටර් 1,852 කි. මෙම නිර්වචනය පෘථිවියේ භෞතික දිග හා පළලයන් හා එක්ව නාවික සැතපුම් අක්ෂාංශ සහ දේශාංශ අංශක වලට සම්බන්ධ වෙනවා. එහි ප්‍රතිඵලයක් වශයෙන්, නාවිකයන් සහ ගුවන් නියමුවන් පෘථිවි දේශාංශ සහ අක්ෂාංශ ඔස්සේ ස්ථාන සැලසුම් කිරීමේදී නිරවද්‍යතාවය සඳහා නාවික සැතපුම නිරතුරුවම භාවිතා කරයි.

    ගොඩ සැතපුම්: 1 සැතපුම් = යාර 1,760 හෝ අඩි 5,280

    නාවික සැතපුම්: 1 නාවික සැතපුම් = මීටර් 1,852 හෝ ආසන්න වශයෙන් අඩි 6,076

නාවික සැතපුම් ඉතිහාසය

නාවික සැතපුමේ මූලාරම්භය වන්නේ සමුද්‍ර  යාත්‍රා කිරිම හා පෘථිවි ජ්යාමිතිය වෙනවා. එය අක්ෂාංශ අංශකයකින් හැටෙන් එකක් වන අක්ෂාංශ මිනිත්තු එකක් නියෝජනය කරවයි. ඓතිහාසික වශයෙන්, පෘථිවිය ගෝලාකාර බවත්, එය වටා ගමන් කිරීම අංශක 360 කට බෙදීමට ඇතුළත් වෙනවා.

පුරාණ නාවිකයින් සමකය වැනි වෘත්තයක් ඔස්සේ මනින ලද පෘථිවි මධ්‍යාංශක මත පදනම් කරගෙන මුහුදේ දුර මැනීමට භාවිතා කළහ.

දිග සහ අංශක ස්ථාවර අනුපාතයකින් දුර මැනීමේ සංකල්පය සටහන් වී ඇත්තේ රෝමවරුන් අතරය ඔවුන් mille passus නම් වූ මිනුමක් තිබූ අතර, එය දහසකට සමාන වුනා.

16 වන ශතවර්ෂයේ අග භාගය වන විට, ඉංග්රීසි නාවිකයින් මුහුදේ ඇති දුර ඕනෑම විශාල කවයක් දිගේ අංශකවලට සමාන විය හැකි බව හඳුනා ගත්හ. පෘථිවියේ ගෝලාකාර ස්වභාවයට අනුගත වූ නාවික සැතපුම වඩාත් නිවැරදි මිනුමක් ලෙස ඔවුන්ගේ කාර්යය මගින් තහවුරු වුනා.

    ආරම්භයේදි ගෝලාකාර පෘථිවිය: පෘථිවිය පරිපූර්ණ ගෝලයක් perfect sphere  බවට උපකල්පනය කිරීමෙන් නාවික සැතපුමක් ආසන්න වශයෙන් අඩි 6,080 ක් විය. පසුව පෘථිවිය පරිපූර්ණ ගෝලයක් නොව ගෝලාකාර ගෝලයක් - ablate spheroid  බව තේරුම් ගත් පසුව ගැලපීම් සිදු කරන ලැබුවා.

ජාත්යන්තර හයිඩ්රොග්රැෆික්  සංවිධානය  International Hydrographic Organization  1929 දී නාවික සැතපුම හරියටම මීටර් 1,852 (ආසන්න වශයෙන් අඩි 6,076) ලෙස ප්‍රමිතිගත කරා.  මෙම නිර්වචනය නවීන භූගෝලීය දැනුම සහ චන්ද්‍රිකා  මිනුම් සමඟ සමපාත වන අතර, නිරවද්‍ය  ගෝලීය සංචලනය - Nevigation  සඳහා අවශ්‍ය  නිරවද්‍යතාවයට අනුකූල වෙනවා.

නාවික සැතපුම් ගණනය කිරීම

නාවික සැතපුම ගණනය කරනු ලබන්නේ පෘථිවියේ පරිධිය මත පදනම්ව, විශේෂයෙන් අක්ෂාංශ අංශක වලට සම්බන්ධවයි. එක් නාවික සැතපුම් අක්ෂාංශ මිනිත්තු එකකට සමාන වේ. එය හරියටම මීටර් 1,852 ක් හෝ ගොඩබිම් සැතපුම් 1.1508 ට පරිවර්තනය කලහැකියි. පෘථිවි වක්‍රය හේතුවෙන් නාවික ගමනාගමනය සඳහා වඩාත් නිවැරදි නිරූපණයක් වන බැවින් මුහුදේ දුර සාමාන්යයෙන් නාවික සැතපුම් වලින් මනිනු ලැබේ.

1 නාවික සැතපුම් = අක්ෂාංශ 1 විනාඩි

මීටර්  1,852 කි

කිලෝමීටර  1.852 කි

ගොඩබිම් සැතපුම්  1.1508

මෙම මිනුම ජාත්‍යන්තරව එකඟ වී ඇති අතර සමුද්‍රියව සහ ගුවන් යානා ගමන් කිරීම සඳහා ඉතා වැදගත් වෙනවා. එය ගෝලීය නාවික පද්ධති හරහා අනුකූලතාව සහතික කරන අතර දුර තීරණය කිරීම සඳහා විශ්වාසනීය තත්වයක් සපයයි.

 නාවික සැතපුම් භාවිතයෙන් දුර ගණනය කිරීම

 පැතලි මතුපිටක් උපකල්පනය කරන ගොඩබිම් සැතපුම් මෙන් නොව පෘථිවියේ ගෝලාකාර හැඩය සැලකිල්ලට ගන්නවා.

නාවික සැතපුම් පැයට නාවික සැතපුම් වලින් වේගය මනින නොට් - knots  සමඟ ඒකාබද්ධව ද භාවිතා කරනවා. නාවික සැතපුම් සහ Knots  එකට භාවිතා කිරීම සාගරවල විශාල ප්‍රදේශයන්හි නිරවද්‍ය  ලෙස සැරිසැරීම සඳහා දිගුකාලීනව ස්ථාපිත වූ පුරුද්දකි. පෘථිවිය ගෝලයක් ලෙස සැලකීම සහ එය අක්ෂාංශ අංශකවලට බෙදා තිබිමත් නාවික සැතපුම මුහුදේ සහ අහසේ සම්මත මිනුම් ඒකකය ලෙස පවතින්නේ  ඇයිදැයි තේරුම් ගැනීමට සිදුවෙනවා.

නාවික සැතපුම් සහ ගොඩබිම් සැතපුම් සංසන්දනය කිරීම.

නාවික සැතපුම් සහ ගොඩබිම් සැතපුම් දුර මනිනු ඇති නමුත් ඒවා විවිධ සන්දර්භවල භාවිතා වන අතර විවිධ දිග ඇත. බොහෝ විට ව්යවස්ථාපිත සැතපුමක් ලෙස හඳුන්වන ගොඩබිම් සැතපුමක් අඩි 5,280ක් හෝ මීටර් 1,609ක් පමණ ලෙස අර්ථ දක්වා ඇත. එය 1,000 ක රෝම මිනුමකින් ආරම්භ වූ අතර මාර්ග දුර සඳහා එක්සත් ජනපදයේ බහුලව භාවිතා වේ.

මෙන්න කෙටි වගු සහිත සංසන්දනයක්:  

දිග 1 නාවික සැතපුම් = අඩි 6,076 (ආසන්න.) 1 ගොඩබිම් සැතපුම් = අඩි 5,280

පෘථිවි කල්පවත්නා ඛණ්ඩාංක මත පදනම්ව රෝම මිනුම 1,000 වේ

සමාන 1 නාවික සැතපුම් ≈ 1.1508 ගොඩබිම් සැතපුම් 

මුහුදේ සහ ගුවනේ යාත්‍රා කිරීම සඳහා නාවික සැතපුම පිළිබඳ සංකල්පය ඉතා වැදගත් වේ. එය පැයට නාවික සැතපුම් වල වේගය දැක්වීමට භාවිතා කරන නො සංකල්පය සමඟ යුගලනය කර ඇත. පෘථිවි හැඩය අනුව, නාවික සැතපුම් භාවිතා කිරීම ප්‍රස්ත්‍ර්‍රාර සිතියම් ප්‍රායෝගික  දුරවලට සෘජුවම පරිවර්තනය කිරීමට ඉඩ සලසනවා. 

ජාත්‍යන්තර  පිළිගැනීම සහ ප්‍රමිතිකරනය

1929 දී, ජාත්‍යන්තර  ජලවිද්යාත්මක කාර්යාංශය නාවික සැතපුම් ප්‍රමිතිගත කිරීම සඳහා රටවල් ගණනාවක් සමඟ ගිවිසුමක් සම්බන්ධීකරණය කළ විට සමද්‍රියව සහ ගුවන් යාත්‍රා කිරීම සඳහා සැලකිය යුතු සන්ධිස්ථානයක් අත්කර ගන්නා ලදී. මෙම ඒකකය නිර්වචනය කිරීම සඳහා ඔවුන් මීටර් 1,852 ක දිගකට එකඟ වූ අතර එය පසුව ජාත්‍යන්තර  නාවික සැතපුම ලෙස හැඳින්විණි. මෙම තීරණය ජාත්‍යන්තර  දේශසීමා හරහා අනුකූලතාවයට පහසුකම් සැලසූ අතර,, නාවික ගමනාගමනය සඳහා අත්‍යාවශ්‍ය  බව තහවුරු කළේය.

සියලුම රටවල් ජාත්‍යන්තර  නාවික සැතපුම වහාම සම්මත කර ගත්තේ නැත. එක්සත් ජනපදය ඇතුළු අතලොස්සක් මුලින් මෙම ගිවිසුමෙන් ඉවත් විය. එසේ වුවද, මීටර් 1,852 ක නිරවද්ය මිනුම වටා ඇති පුළුල් ජාත්‍යන්තර සම්මුතිය එතැන් සිට විශ්වීය වශයෙන් හඳුනාගෙන ඇති අතර එය ජාත්‍යන්තර  ඒකක පද්ධතියට අනුකූලව භාවිතා වෙනවා.

සාරාංශයක් ලෙස, නාවික සැතපුම් ලොව පුරා ගුවන් නියමුවන් විසින් භාවිතා කරන නාවික පද්ධති වෙත බාධාවකින් තොරව පරිවර්ථනය කරමින් ගුවන් ගමන් වල දුර මැනීම සඳහා විශ්වාසනීය සහ ගෝලීය ප්රමිතියක් සපයනවා.

  

නාවික සැතපුම් සිට ගොඩබිම් සැතපුම් දක්වා පරිවර්තනය කිරීමේදී, පහත දළ වශයෙන් භාවිතා කළ හැක.

    1 නාවික සැතපුම් ≈ 1.1508 ගොඩබිම් සැතපුම්