පිංසාර අයියාගේ අමද්‍යප සංගමේ

ආවත් කොළොම්පුරේට කවුරුත් ගොඩවෙන්න
ඉතිහාස   කතන්දර    කියලා මට   හති    ඔන්න 
බැරිවුනත්      හිතුනා      කවියෙක්        වෙන්න 
අමාරුවෙන් ගෙටගැහුවා පුළුවන්නම් අහගන්න

පිංසාර    අයියා අපේ   කොළොම්පුරේ  ඉන්න 
පිං අඩිකාරයා දුන්නොත්       නොගහම ඉන්න
ගන්නත් බෑ සාක්කුවෙත් නෑ සතයක් අරගන්න 
කතන්දරයක්    කියන්නම්    අහගෙන   ඉන්න

ලැබුනොත් අඩියක් පුඩියක් පිංසාරට පිනට
ගැලවි වැටෙයි හිරිඔතප්  ලැජ්ජාවන  බිමට
සිරවි  තිබෙන  අදහස් නිදහස් කර     සිතට 
එදාට   බලවතා වෙන්නේ   බරදිලා  කටට

කලත්    හොඳ    ගෙදරින්   නෑ   කිසිම සැලකිල්ලක්
ගෑනි මා   දකින්නේ   යකා දකින   සේ නර   බිල්ලක්
එකසේ ගෙවුන   දිවියට අරගෙන පොඩි ගැලවිල්ලක් 
ගෙදරින් නැතත් ගමෙන් ගන්නම් කෝ හොඳ සැලකිල්ලක්

ගමේ ගොඬේ පිරිමි   ටික  සෙට්කරගත්තා
අමද්‍යප සමිතියකුත් මිනිහා අටවා   ගත්තා
වෙල ලඟ ගෙදර සුනියා මුල් පුටුවට ගත්තා
සෙට්වෙන්නට කට්ටිය හැම  ඉරිදම ගත්තා

උප  සභාපති    පුටුවට   ආවා  පිංසාර  අයියා
ලේකම් තනතුර ගත්තා අතකොට කරුපයියා
එකතුව තණමල්විල මල් නෙලනා සුදු අයියා
බැහැලම   සේවය   කරනවා  අපේ   ගෙයියා

ඉස්සර    කට්ටිය   හිටියේ තිතට මත 
ගෙදරින්  කවදත් ලැබුනේම නෑනේ හිත
දැන් අමද්‍යප හින්දා කාගෙත් මතට තිත
එ් හන්දාද මන්දා දැන් ගෙදරිනුත් අතහිත

ගෑණුන්ට  මොටද   අමද්‍යප සංගම් 
එන්න දෙන්න බෑ ව්‍යවස්තාවෙන් තහනම්
ගෙදරින් අනුමැතිය ගන්නට බැරිනම්
අපේ ගෑණුන්ටත් අටවලා දෙමු සංගම්

එකමුතු වෙලා කවුරුත් කල යෝජනාවට
බවලත්තුත්   කැමැතිවුනා  එ්  ඇරයුමට
පිංසාර   අයියලා   කලයුතු     යුතුකමට
ඇරඹුවා කුළඟන සමිතියක් ගම්තුලාවට

ගෑණුන් යනවා නව කුළඟන සමිතියට
පිරිමි ටික යනවා සමාජ සේවා වැඩට
ඉරිදා හවස නෑ කවුරුත් ගෙයි වැඩට
එ් හින්දා නෑ කවුරුත් මැසිවිලි කියන්නට

අවමගුල් සමිතියකුත් අමද්‍යපට එක්කහු කෙරුවා
අමද්‍යප    නිලදරුවෝ  ඒකෙත් අනේ වැඩ බැලූවා
පිරිමින් ටික බැහැගෙන සමාජේට සේවය කෙරුවා
උන් ටික උනත් ඉද හිට අඩියක් දෙකක රස බැලූවා 

මේ   ඉරිදාටවත්   වැඩට    පලයන්නේ
දවසක්දා පිංසාරට බිරිදයි ගොරවන්නේ
අකමැතිවුනත් ගැලවිල්ලට රැකියාවට යන්නේ
එ් ගිය හින්දයි ඔහු මෙලොව ජිවත්වි ඉන්නේ

වැඩි   පඩියක්    අතටම ගන්න
 ඕටි පාරක් මේ සැරේ කරගන්න
ගිය හින්දා පිංසාර ඉරිදා මෙන්න
බැරිවුනානේ   රැස්විමට යන්න

ගම් පියසේ සැමගේ දෑස්   කඳුලින් නහවා
පසුදා  අසුභ   පනිවිඩයක්   අරගෙන ආවා
අමද්‍යප  සමිතියම  මරුවාගේ   කට ගාවා
එකෙක් දෙන්නෙක් විතරක් බේරිලා ආවා 

පෙර   පිං කරලා තිබු හන්දා
පිංසාරගේ    පිං පල දුන්නා
දිවිය කෙටි නොවුනා එ් හින්දා
පිං අයියාගේ ජිවිතේ රැක දුන්නා

සැමදා   සුපුරුදු   රැස්විමෙන්   පස්සේ 
කර තියෙනවා සංග‍්‍රහයක්  පිටිපස්සේ
එකෙක් දෙන්නෙක් රිංගලා එ් අස්සේ 
දා ගන්නවා ගමේ බඩු ඇති පදමට සිත්සේ

අහෝ  අවාසනාවකි  එදා වී  ඇත්තේ 
සුනියා පෙරපු බඩු තිබිලා    නැත්තේ
කරුපයියා තමයි සප්ලයි කර ගත්තේ
දෙවියනේ වෙල් පැන්ටා විසවි ඇත්තේ

වැඩියෙන් ලඟ නවපු උන් ඉක්මණින් ගියා
සමිතියේ එකා දෙන්නා මිය පරලෝද ගියා
අසධ්‍යව    සභාපතියා   ඉස්පිරිතාලේ ගියා
එයා බලන්නට අපේ    පිංසාර අයියාද ගියා

සමිතියේ ගමේ භාගයක් පිරිමින් කලූරිය කළා
අඬවමින් මුළු ගම් තුලානම මලගෙයක් කළා
මැරුණු   සේරමගේ   ඥතින්  එකතු    කළා   
ලොකුවට අවමගුලක් කරන්න සාකච්චාව කළා

සමිතිය    වෙනුවෙන්    අවමගුලේ   කතාවක්
කරන්නට  වෙනවා මල   ගෙදරදි     වතාවක්
උඹ පලයන් ගොතාගෙන හොඳ හැටි කතාවක්
සභාපති සුනියා අමාරුවෙන් කිව්වා තව වතාවක්

අවමගුලට  යන්නට   සිතට   එඩි    ගන්න
තව ඩ‍්‍රෑමයක් ගැහැව්වානේ වෙර  විරිය එන්න
 ඕනේ යකෙකුට දැන්  දෙන්නම්  පළු යන්න
දිරිගෙන සිතට පිංසාර ගියානේ මලගෙයි යන්න

බැහැනේ  සභාවේ  ඉදිරියට   යන්න
දෙකකුල් ගහනවා මැඩලින්  මෙන්න
කුළඟනයේ ගෑණුන් මරගුන් සේ ඔන්න 
බලාගෙන ඉන්නවා මරාගෙන කන්න

 

වචන   දෙක තුනකුත්  ගෙට   ගහගත්තා
අවමංගල  සභාවෙන්  ඔහු  අවසර ගත්තා
මගේ මිතුරන්  ටික මරුවා පරලෝ ගත්තා
නැතිව යාළු මටත් ඉන්න බෑ කියමින් සොව ගත්තා

උඹ තමයි  මිනිහෝ  ඔය  හොර  සමිතිය හැදුවේ
කොයි අම්මාද තෝ වගේ වල් බල්ලෙකු වැදුවේ
කියමින් මරගුන් ටික පිංසාර අයියා වට කෙරුවේ
කුඩ මිට පාරවල් මදිවට ගුටි එක දෙක රසබැලූවේ

ගහන ගහන පාරවල් පිංසාර අයියාට හොදටම  වැදුනා
වදින වදින ගුටි හින්දා    මිනිහට   හොදටම       රිදුනා
දුවන දුවන හින්දා කුළඟනේ ගෑණුන් තව ගුටි   ඇන්නා 
වැදුන වැදුන ගුටි හින්දා පිංසාරව ඉස්පිරිතාලෙට දුන්නා

සභාපති සුනියාගේ ඇදට අල්ලපු  ඇද   පැත්තේ 
උප සභාපති පිංසාර අයියාට වෙන්කර දී ඇත්තේ
බෝ අමාරුවෙන් ඔහු කෙදිරිගාමින් කී ඇත්තේ
සමිති   සමාගම්  තව   කරන්නේ   නෑ    සත්තේ

සැලකිය යුතුයි ඃ මෙහි එන සියළු චරිත ජිවත්ව ඉන්නා හෝ මියගිය කෙනෙකු අදහස් නොකරනබවත් 

ආ ටවුන් හෝල් බහින්න, එන්න ඉස්සරාට

"ආ.... ටවුන් හෝල් බහින්න, එන්න ඉස්සරාට. ..." ඇස්වාට්ටුව හන්දිය පැත්තෙන් මාර්ග අංක 120, 138, හා 155 බස් වල යන  ඕනේම කෙනෙකුට අහන්න ලැබෙන චවන සෙට් එකත් තමයි මේ. ටවුන් හෝල් එක කියන්නේ නගර සභා ශාලාවට නේ. ලංකාවේ පුරාම තියෙන නගරසභා ශාලාවන් ඔක්කෝම ඉතිං ටවුන් හෝල් තමයි. එත් කාටත් ටවුන් හෝල් කිව්වාම මතක්වෙන්නේ විහාරමහාදේවි පාක් එක ඉස්සරා තියෙන ධවල වර්ණ ගැන්වුනු දැවැන්ත ගොඩනැගිල්ලයි. මටනම් මේක දැක්කාම මතක්වෙන්නේ ඇමෙරිකාවේ ධවල මන්දිරේ තමයි. දන්නවාද මේක තමයි අපේ ලංකාවේ පළමු නගරසභාව හා විශාලතම නගරසභාව කියලා. මම මිට පෙර කොළොම්පුරේ ලිපියක් ලිව්වා නගර සභාවේ  ආරම්භය ගැන. බැලුවේ නැති අයට  එ්ක මෙතැනින් බලාගන්න පුළුවනි. පැරණි නගර සභා ශාලාව ගැනත් ලිව්වා. එහෙනම් ආයෙත් ලියන්නේ මොනවාද? මේ ලියන්නේ ධවල වර්ණ සුවිශාල නගරසභා ගොඩනැගිල්ල ගැනයි. 



කොළොම්පුරේ කියන්නේ  විශාල නගරයක් හින්දා නගරසභාවේ වැඩකටයුතු එන්න එන්නම වැඩිවෙන්න පටන්ගත්තා. ඒ එක්කම අළුත් නගර සභා ශාලාවක් හදන්නට අවශ්‍යතාවයක් මතුවුනේ පිටකොටුවේ ඇතිවෙන තදබදයත් හේතුවක් වුන නිසා. පිටකොටුව ජනාකීර්ණ වැඩි නිසාත් තරමක් විශාල හිස් භූමිබාගයක් හොයගන්නට අපහසු හින්දාත් වෙනිත් තැනක හිස් ඉඩමක් හොයාගෙන අළුත් නගරශාලාවක් හදන්න  ඕනේ කියලා 1907 අවුරුද්දේ දෙසැම්බර් 13 වෙනිදා යෝජනාවක් සම්මත කරගත්තා. 1914 දි ආණ්ඩුකාරවරයා විසින් කොළඹ නගරසභාවේ කටයුතු හොයාබලන්නට පත්කරපු කොමිෂන් සභාවද මේ කාරණය සැලකිල්ලට අරගෙන තිබුනා. හිස් භූමියක් හොයාගන්න වැඩෙත්  එ්කට වැය කරන්න වෙන විශාල මුදලත් හේතුවෙන් මේ අළුත් නගරශාලාවක් හදන වැඬේ දීර්ඝ කාලයක් සාකච්චාවන්ට පමණක් සීමාවෙලා තිබුනා.

ඔන්න කොළඹ නගරය සැලසුම් කරන්න ආපු ලෝකප‍්‍රකට ගෘහ නිර්මාණ හා නගර සැලසුම් ශිල්පි මහාචාර්ය  ප‍්‍රැටික් ගෙඩිස් කොළඹ නගරසභාව දැන් තියෙන භූමිය මේ නගර ශාලාව ඉදිකරන්න හොඳයි කියලා යෝජනා කළා. එ් 1921 අවුරුද්දේ. ජනාකීර්ණ නොවන තැනක තිබුන මේ ඉඩම නගර මධ්‍යයේ පිහිටලා තිබෙන එකත් සැලකිල්ලට අරගෙන ආණ්ඩුවත් මේක අනුමත කෙරේව්වා.

ඔන්න ඊළගට ආපු ගැටළුව තමයි නගරශාලාව සඳහා සැලැසුමක් අදින එක. දැන් කාලේ වගේ තමන්ගේ හිතවතකුට හරි කොමිස් කුට්ටිය වැඩියෙන් දෙන අයකුට හරි දෙන්නේ නැතිව මේකට තරගයක් පවත්වන්නට එයාලා තීරනය කළා. මේ තරගයෙන් ප‍්‍රථම ස්ථානය ලැබුනේ සිංගප්පුරුවේ රැල්ප් බුටි සහ සමාගමේ (Ralph Booty & company of Singapore) ඇස්.ජේ. එඞ්වර්ඞ්ස්  මහතා (S.J.Edwards) ඉදිපත්කරපු සැලස්මට තමයි. මුදුනත අර්ධ ගොලාකාර කොතකින් සමන්විත මේ සැලැස්මේ ගොඩනැගිල්ලේ අපූර්වයත්වයත් බොහෝම ආකර්ෂණීය විමත් ඇතුළත කාර්්‍යාලවලට වැඩි ඉඩකඩක් තිබිමත් මේ සැලැස්ම තෝරා ගන්නට හේතුවුනා. 




මෙහි ගෘහ නිර්මාණ ශෛලිය වෙන්නේ  නව සම්ප‍්‍රදායික වාස්තුවිද්‍යාත්මක ශෛලියයි (Neoclassical ).


1924 අවුරුද්දේ කොළඹ නගරාධිපති ධුරය දැරු ටි. රීඞ් මහතා (T. Reid) විසින් සුබ මොහොතෙන් මුල්ගල තියලා වැඩ ආරම්භකළා.

 

 ඉදිකිරිම් කටයුතු කලේ එ්. එ්. ගැමන් සමාගමයි (A.A.Gammon & Co.) . මේ පුරහල ඉදිකරන්නට රුපියල් 1,500,000 වියදම්වුනා. අවසානයේදි ඉතාමත් ආකර්ශණීය ගොඩනැගිල්ලක් සාදා නිමකරවා මේ පුරහල මහජන කටයුතු සඳහා 1928 අවුරුද්දේ අගෝස්තු 08 වෙනිදා විවෘත කළා. මේවන විට අවුරුදු අසුඅටත් පසුකරපු මේ ප‍්‍රතාපවත් ගොඩනැගිල්ල කොළොම්පුරයට අලංකාරයක් එක්කම අභිමානයත් එක්කරවමින් ඉන්නවා.

අභිරහස

කොළොම්පුරේ ඉතිහාස කතන්දර ලියලා මටත් දැන් පොඩි වෙනසක් කරලා බලන්න හිතුනා. හැමෝම වාගේ කවි කතන්දර ලියලා බ්ලොග් පොස්ට් දාන හින්දා කොළොම්පුරේ ඉතිහාස කතන්දර අස්සට පොඩි වෙනසක් වෙන්නත් එක්ක මම සඟරාවකට ලියපු කෙටි කතාවක් එකතුකරන්න අදහසක් ආවා. මේ කතන්දරේ ලිව්වේ මම වැඩකරන ආයතනයෙන් පළකරන සඟරාවකටයි. හැබැයි මෙහෙම කෙටිකතා කිහිපයක්  අපේ සඟරාවට ලිව්වාට හොඳක් නම් අහන්න ලැබුනේ බොහෝම ටික දෙනෙක්ගෙන් තමයි. ඊරිසියා හිතුන ගොඩාක් දෙනෙක් කිව්ව දේවල් මේකේ ලියන්න බෑ. අන්තිමේට ලියපු කෙටිකතාව නිසා ගුටිකන්නත් ගියා. අනුනමයි දශම කාලෙන් ගුටිනොකා බේරුනා. එ් මේ කතාව තමන්ට ලියපු එකක් තියලා හිතාගත්තු මරි මෝඩයෝ් යස අපුරුවට රෙදි අරන් මැෂිමන්ට් බලලා මොලේ කළඳක් නැති ඔලූගෙඩියට තොප්පිය මහලා දාගත්තු නිසයි. තවත් අඳබාලයෝ ගිනි අවුලෝලා  ඒ ගින්නට තව පිඳුරුදාලා පර්සනල් එකටත් ලියුමක් එහෙම දිලා තිබුනා එයාලට අපහාස කළා කියලා. කලාවට ලැදි කලාකාමි හදවතක් තියෙන ලොකු බොසුයි පොඩි බොසුයි දෙන්නා මේ කතන්දරේ ආරවුල විසදලා ෂේප් එකක් දාලා දුන්නා. හැබැයි මීට පස්සේ ආයතනයේ සඟරාවට නම් කතා ලියන්නේ නෑ. ඔය කතා ඔක්කෝම ටික ලියනවා බ්ලොග් එකට. දැන් ගහපල්ලාකෝ ලියුම්. ඔන්න එහෙනම් ගුටි කන්න ගිය මගේ කෙටිකතාව බලාගන්නකෝ. . .......

අභිරහස

උඳේ පාන්දරම ආරංචියක් අරගෙන පින්සාර අයියා ඔෆිස් එකට ආවේ අපේ සිරිකුමාර මහත්තයාගේ අම්මා අසනිපවෙලා කියාගෙන. එදා දවසේ සිරිකුමාර මහත්තයා වැඩට ආවෙත් නෑ. පස්සේ බැලින්නම් අසනිප වෙලා ඉන්නේ නැන්දම්මා. දවසකට පස්සේ වැඩට ආපු සිරිකුමාර මහත්තයා අකම්පාලවෙලා කොයි වෙලාවෙත් කල්පනාවේම තමයි. එයා කොච්චර බය වුනාද කියලා කිව්වොත් දවස් දෙකක්ම දවල්ට කන්න කැන්ටිමට ආවෙත් නෑ. පව් අප්පා එයාගේ ගෙදර ගෟහමුලිකයාගේ මව්තුමියනේ. හිතුවා නේද මට වැරදුනා කියලා? නෑ මට වැරදුනේ නෑ. සිරිකුමාර මහත්තයා ගෟහමුලිකයා වෙන්නේ ඡන්ද ලැස්තුවේදි විතරයි. අමුලික බොරුවක් වුනත් ගෟහමුලික කියලා ඡන්ද ලෑස්තුවේ නම් ලියන්න එ් බාරියාව ඉඩදෙනවා.  
                 ඔන්න ඉතිං අපිත් බයවුනා නැන්දම්මාගේ අසනිපේ වෙනුවෙන් දුක් වෙලා සිරිකුමාර මහත්තයාට පපුවේ අමාරුවක් වත් හැදෙයි ද කියලා. එච්චරටම මිනිහා දුක්වුනා. මේ ළඟදි අපේ ඔෆිස් එකේ කට්ටිය සෙට්වෙලා පාටියක් එහෙම දැම්මා. මිනිහා නෙමෙයි එකටවත්  ආවේ. පින්සාර අයියා වගේම සිරිකුමාර මහත්තයාත් පිං අඩි කාරයා. පාටියක් තිබ්බොත් වරද්දනේ නැතිව එනවා. ඉතිං ආවේ නැති හින්දා බැලින්නම් නැද්දම්මාට බොධි පුජාවල් මාලාවක් සහෝදර සහෝදරියෝ ලෑස්ති කරලා. එයත් ඉතිං වෙනමම බොධි පුජාවක් එහෙම තියලා. මෙච්චර සැලිකිලි කරන්නේ ගෙදර බලවතාවු බවලතාගේ අම්මා නිසා කියලයි අපිත් හිතුවේ. කොච්චර බේත් කලත් නැන්දම්මාගේ අසනිපේ අඩුවුනේ නෑ. බයිපාස් ඔපරේෂන් එකකුත් කරන්න වෙලා. වෑල් දෙකක්ද කොහේද බ්ලොක් වෙලාලූ. එත් එ් අසරණ අම්මාගේ වයස වැඩි නිසා එකත් කොට උඩ තමයි තිබුනේ. ඔන්න එ් අතරේදි එක දවසක්  
”කෝ් මේ මේසේ උඩ තිබ්බ සීල් පෑඞ් එක?”
අපේ ක්ලාක් මහත්තයා ඒක පණ දාගෙන හොයනවා. බැලින්නම් ඒක නෑ තමයි. 
”ඇයි බං මේසේ උඩ ඊයේ හවසත් තිබුනා නේද?”
”ඔව් මේ මේස උඩ තමයි හැමදාමත් තියලා තිබුනේ. කවුරු හරි උස්සලා.” 
”කවුරු ගෙනියන්නද බං සිල් පෑඞ් එකක්?  ගෙදර ගෙනියලා මොකට සීල් ගහන්නද? උඹ කොහේ හරි දාන්න ඇති.”
”ඇයි උඹ හිතුවාද මට පිස්සු කියලා?”
ඔන්න දැන් අපේ ක්ලාක් මහත්තයාටත් කේන්ති ගිහිල්ලා. ක්ලාක් මහත්තයාගේ ආවේගශිලීබව වැඩිවුනාම පීඩනය වැඩිවෙනවා. පීඩනය, ආතතිය තව අටහුටාමාරක්  දේවල් වැඩි වෙලා එයත් පරණ මොරිස් මයිනර් එකක්වගේ  බොයිල් කරන්න ගන්නවා. ඔය මනුස්සයත් ඉතිං අහක යන දේවල් අරන් මලපන්න ගන්න කෙනෙක්නේ. හොයලා හොයලා බැරිම තැන ක්ලාක් මහත්තයාගේ සීල් පෑඞ් සෙවිල්ල කවුරු කවුරුත් අතහැරලා දැම්මා. පහුවදා උදේ වැඩට ආපු මට අපේ පියන් කොලූවා ක්ලාක් මහත්තයාගේ මේසේ පැත්තේ එන්න කියලා තකහනියෙන්ම කතා කරනවා. මෙන්න බොලේ සීල් පෑඞ් එක ආපහු තිබුන තැනට ඇවිල්ලා හිමිච්චා වගේ ඉන්න හැටි. වෙලාවට සීල් පෑඞ් එකට කටක් තිබුනේ නැත්තේ. නැත්නම් ඔෆිස් එකේ කට්ටිය සීල් පෑඞ් එකෙන් කට උත්තර ගන්නවා අම්මපා. 
           මෙන්න මේ කෙහෙල්මල් සීල් පෑඞ් එකක් නැතිවෙලා හින්දා අපේ සිරිකුමාර මහත්තයාගේ නැන්දම්මාගේ අසනිපේ ගැන කියන්නත් බැරිවෙනවා. දැන් සිරිකුමාර මහත්තයාට හරියට වැඩ. උදේම වැඩට එනිං ගමන් ඉස්පිරිතාලේට යනවා. දවල් කෑම පැයෙත් ඉස්පිරිතාලේට දුවනවා. ආයෙත් හවසටත් යනවා. මිනිහා ලෙඞ්ඩු බලන්න දෙන තුන්වරුවෙම ඔන් ඩියුටි. එ් අස්සේ දැන් අපේ සිරිකුමාර මහත්තයාගේ අප්සෙට් එක දෙගුන වෙලා. ඇයි දන්නවාද? මිනිහට හවසට  ඕටි පාරක් වත් කරගන්න බැරිවෙනවානේ. නැන්දම්මාට සනිපයකුත් නෑ. මිනිහා ෆුල් ශෝකේ.  අන්තිමේදි ප‍්‍රයිවෙට් ඉස්පිරිතාලයකට ඇඞ්මිඞ් කරලා බයිපාස් ඔපරේෂන් එකකුත් කළා. 
                  මෙන්න අපේ එකෙක් කියනවා අර සීල් පෑඞ් එක ආයෙත් හවසට අතුරුදහන්වෙනවා උදේට ආපහු එනවා කියලා. මෙන්න බොලේ ඔය සීල් පෑඞ් එකගැන ඇහැගහන් හිටිය හැමදේම හොයන ඔපිඩිපි කාරයෝ කියනවා දවල් කෑම පැයේ දිත් මේක අතුරුදහන් කියලා. දැන් ඉතිං කවුරු කවුරුත් මේ ගැන හොයන්න පටන්ගන්නයි යන්නේ. මම කිව්වා කවුද දන්නේ ආයෙත් සීල් පෑඞ් එක ඇවිදින්න යයි කියලා ක්ලාක් මහත්තයා අරන් තියනවා ඇතියි කියලා. ඊට පස්සේ කවුරුත් ඔය රෑට රෑට ඇවිදින්න යන සීල් පෑඞ් එකේ අභිරහස ගැන හොයන්න ගියෙත් නෑ. ඔන්න හිතන්න එපා මම එ්ක ඉස්සුවා කියලා.  
                       ලෙඩා මලත් බඩ සුද්දයි කියලා හිතන ප‍්‍රයිවෙට් ඉස්පිරිතාලේ දොස්තරලා වයස පැත්තකට දාලා අපේ යාලූවාගේ නැන්දම්මාට බයිපාස් ඔපරේෂන් එකකුත් කළානේ. එකෙන් පස්සෙත් අපේ යාලූවාගේ නැන්දම්මා තාමත් ඉස්පිරිතාලේ. මේ දවස්වල මිනිහා ඉන්නේ තවත් අප්සෙට් එකේ.  මෙහෙම කම්පා වෙවි ඉන්න යාලූවාට පොඞ්ඩක් කතාබහ කරලා තියෙන ප‍්‍රශ්ණ එහෙම අපිත් අහගෙන පපුවේ තියාගෙන දුක්විදින බර පොදිය අඩුකරලා හාට් එක කූල් ඩවුන් කරන්න හිතාගෙන මිනිහා ලඟට මම එන්ටර්වුනා. 
”මචං මොකක්ද අවුල? නැන්දම්මාට බයිපාස් එකක් කළානේද?”
”ඔව් බං එක ඉවරවෙලා ගොඩක් දවස්.”
”එහෙනම් මොකක්ද කේස් එක?”
”ආණ්ඩුවේ ඉස්පිරිතාලේ වේටින් ලිස්ට් එකේ ඉන්න වෙන හින්දයි අම්මාගේ වයස වැඩි හින්දයි ඔපරේෂන් එක ඇදුනා. අන්තිමේදි අපි ප‍්‍රයිවෙට් හොස්පිටල් එකකින් වැඬේ හොඳට කරගත්තා.”
”මොකක්ද එහෙනම්? දැන් ප‍්‍රෂ්නේ සල්ලිද?”
අපිත් දන්නවා සිරිකුමාර මහත්තයාගේ පවුලේ අයට හොඳට සල්ලි භාගේ එහෙම තියෙනවා කියලා. එත් ඉතිං කවුද දන්නේ මදිපාඩුවක් එහෙම තියෙනවාද කියළා. එහෙම තිබුනානම් කීයක් හරි ලිස්ට් එකක් දාලා එකතුකරලා දෙනවානේ.
”පිස්සුද බං? අපේ නැන්දම්මට සල්ලි වලින් අඩුපාඩුවක් ඇත්තේ නෑ. එයාට තියෙනවා කෝටිගානක් වටිනා දේපල. එත් මේ අම්මන්ඩිගේ කුණු ලෝබ කමට අපේ ගෑණිට තියා අනිත් උන්ටවත් කිසිම දෙයක් ලියලා නෑ. මහ පෙරේත ගෑණි.”
අර නැන්දම්මාව මෙච්චර උදේ හවා බලන්න ගිය මිනිහා මෙන්න බොලේ කේන්තියෙන් කියවනවා.
”කොච්චර දේපල තිබුනත් වැඩක් නෑ බං ලියන්නේ නැතිව මැරුනොත්. එතකොට තමයි ප‍්‍රශ්නේ. දන්නවානේ ඔය බූදල් නඩු.”
”එක තමයි මටත් තියෙන ලොකුම ප‍්‍රශ්නේ. වයිෆ්ගේ අනිත් උන් ටිකත් බලාගෙන ඉන්නේ මේ අවස්ථාවෙන් ප‍්‍රයෝජන අරගෙන ඔය දේපල ටික ලියවා ගන්නයි. මේ මසුරු ගෑණි නෙමෙයි මැරුනත් ලියන්නේ.”
”ඇයි දැන් බයිපාස් එක ඉවරනම් ඩිස්චාර්ජ් කරන්නේ නැත්තේ?”
මම කතාව වෙනිං පැත්තකට ඇදලා ගත්තා.
”තවත් ලෙඩක් හැදිලා.”
”එ් මොකක්ද හාට් එකේ තව ප‍්‍රශ්ණයක්ද?”
”නෑ බං ඇගිලිවල.”
”මොකක් ඇගිලිවල? ඇගිලිවල තියෙන ප‍්‍රශ්නේ මොකක්ද?”
මාත් ඉතිං කරකවලා විසික්කරා වගේ වුනා මේ ඇගිලි කතාව ඇහැව්වාම. 
”එකතමයි බං දැන් තියෙන ප‍්‍රශ්නේ. නැන්දම්මාගේ ඇගිලි දිග අරින්න බැරිවෙලා. දැන් ඉන්නේ අත මිට මොලවාගත්තු ගමන්මයි.”
”අත් දෙකේම?”
”ඔව්. අත් දෙකේම.”
”ඉතිං දොස්තරලා කියන්නේ මොකක්ද?”
”මෙහේ ඉන්න දොස්තරලා, විශේෂඥ දොස්තරලා, මානසික පිස්සු දොස්තරලා ගෙන්නුවා. එත් ලෙඬේ හොයාගන්න බෑ.  දැන් පිට රටින්වත් විශේෂඥ දෙස්තර කෙනෙක්වත් ගෙන්නන්න තමයි වෙන්නේ.”
”මාර වැඩක්නේ? කවදා ඉදලාද බං මේ ලෙඬේ හැදුනේ?”
”හාට් එකේ ලෙඬේ හැදිලා බයිපාස් කරන්න වෙයි කියලා දැන ගත්තු දා ඉදලා තමයි. එදා ඉදන් අතමිට මොලවාගෙන තමයි ඉන්නේ. අපි ඔක්කෝම ෆුල් ට‍්‍රයි කලා එත් බෑ බං දිග ඇරගන්න.”
”ඔය මහලොකු ලෙඩක් නෙමෙයිනේ හාට් ඇටෑක් එකක් තරම්. පිස්සු නැතිව ගෙදර අරන් පලයන්.”
”උඹට පිස්සුද? කොහෝම හරි ඇගිලි දිග ඇරවාගන්න  ඕනේ. නැත්නම් අපි මෙච්චර කරපුවා ඔක්කෝම වතුරේ.”
සිරිකුමාර මහත්තයා ඔළුවට අත්දෙක ගහගෙන උඩ බලාගත්තා. මට මේ මිනිහා කියන අප‍්‍රබංසේ තේරුනේ නෑ. මිනිහා ආයෙත් අහස පොලව ගැටලන්නවාගේ  කල්පනා කරන්න වුනා.
”නැන්දම්මා මැරුනොත් දේපල ලියවා ගන්න බුදල් නඩු කියන්න වෙයි නේද?”
”ඔව් බුදල් නඩු කියලා සහොදර සහෝදරියෝ අතරේ බෙදෙනවා.”
”මට ඔය කථාව අපේ අමරසිරිත් කිව්වා. මැරෙන්න ඉස්සරින් ලියවා ගනිං කියලා. මිනිහා කිව්ව විදිහටවත් කරලා බලන්න  ඕනේ.”
සිරිකුමාර මහත්තයා තනියම කියවන්න ගත්තා. අමරසිරි කියන්නේ අපේ ඔපිසියේ ඉන්න ලෝක අන්ඩපාලයෙක්. ගල්පලං මද කාපු ගොබිලෙක්. මිනිහා ගොඩ පෙරකෙදාරුකම් එහෙමත් කරනවා. ඔය එකා දෙන්නා එනවා දික්කසාද නඩු ඉඩං නඩු ගැන අහගන්න. අනුන්ගේ ඉඩමක් කඩමක් එහෙම තමන්ගේ නමට හොරෙන් ලියවා ගන්නේ කෙහොමද කියලායි නිතරම බලන්නේ. ළඟදිම ලොයර් විභාගෙත් ගන්නවා කියලයි මිනිහා මහා ලොකුවට කියන්නේ. අමරසිරියා ලෝයර් කෙනෙක් වෙලා නඩුවක් කථාකරපු දවසට වැරදිකාරයා වෙලා හිරේ යන්නේ නඩුව අහපු නඩුකාරයා තමයි. එච්චරටම කූටකයා. ඉතිං මේ කූටකයාගෙන් අපේ සිරිකුමාර මහත්තයා ගත්තු ඔපිනියන් එක මොකක්ද කියලා  මමත් දහඅතේ කල්පනා කලා. 
                            ඔන්න ඉතිං ලෙඩ ඇඳේ ඉන්න සිරිකුමාර මහත්තයාගේ නැන්දම්මාව නොබලා ඉන්නත් බෑනේ. අපේ ඔෆිස් එකේ කට්ටිය සෙට්වෙලා ඉස්පිරිතාලේ ගියා. බොස් තමයි නඬේ ගුරාවගේ ඉස්සරායින්ම යන්නේ. අර ප‍්‍රයිවෙට් ඉස්පිරිතාලේ දෙවනි තට්ටුවේ දාසයවෙනි කාමරේට පොඩි තට්ටුවක් එහෙම දාලා අපි සෙට් එකම ඇතුලට කඩාගෙන වැටුනා. හැබැයි සිරිකුමාර මහත්තයා නම් පේන්න හිටියේ නෑ. අනේ අර අසරණ අම්මත් ඇඳේ අතමිට මොලවාගෙන වකුටුවෙලා ඉන්නවා. අපි ලෙඩා බලන්න ගියාට ලෙඩා අපිව අඳුනන්නේ නෑනේ.  නඬේගුරා අපේ බොසා, පැන්නා ඉස්සරාට නැන්දම්මාට කතා කරලා අපිව අඳුන්නලා දෙන්නගියා.
”දැන් අම්මාට කොහොමද? අපි මේ අම්මාගේ බෑනා සිරිකුමාර මහත්තයාගේ ඔෆිස් එකේ .......”
ඉතිරි ටික කියන්න හැදුවා විතරයි අර අසරණ විදිහට ඇඳේ වකුටුවෙලා උන්නු නැන්දම්මා අයිලේ නටපු යකාට මී මැස්සේක් ඇන්නවා වගේ පරල වෙලා කියවන්න පටන් ගත්තතේ නැතැයි.
”කෝ ඔය පාහරයා.  ඕකා මාව විනාස කළා, මාව නැති කළා. මම අසනිප වුනු දවසේ ඉදලා මේ ඇගිලිටික වකුටු කරන් හිටියේ මුං හැමෝම ගෙන් බේරෙන්න. එකෙක් උදේට එනවා. තව එකෙක් දවල්ට එනවා. අනේ දෙයියනේ මම මේ ටිකේම එක පොඞ්ඩක් ඇහැපියවාගත්තේ නෑ. රාත්තියේ ලඟ ඉන්න එපායිත් කිව්වා එත් ඇහැව්වේ නෑ. මුං ඔක්කෝමට  ඕනේ මං මැරෙන්න ඉස්සරින් දේපලට ටිකට විදින්න. අනේ බුදු මහත්තයෝ අර පාහර සිරිකුමාරයා දැන් ටිකකට කලියෙන් ඇවිල්ලා කකුල් දෙකේ මොනවාද ජරාවක් උලලා ගියා. අයියෝ මට මගේ කකුලේ ඇගිලි ටික නවාගන්න බැරිවුනා. දැන් ඉතිං ඔක්කෝම ඉවරයි.”
කුපිත වෙච්චි සිරිකුමාර මහත්තයාගේ නැන්දම්මා පිස්සුවෙන් වාගේ තව මොන මොනවද කියවාගෙන යන්න පටන් ගත්තා. අර අම්මන්ඩිගේ කකුල් දෙකේ යටිපතුල් දෙකම දම්පාට ගැහිලා. ඔපිනියන් දුන්න අපේ ගොඩ පෙරකෙදාරුවා අමරසිරියා කට අතින් වහගෙන හිකි හිකි  ගගා හිනාවෙනවා. ඇගිලි දිග ඇරලා කණ අත්සන ගහගෙන දේපල ටික ලියවා ගන්න බැරි තැන තමයි ගොඩ පෙරකෙදාරුවාගේ ඔපිනියන් එකට නවලා හංගගන්න බැරි කකුලේ ඇගිලි මාක් එක හිස් කොලේකට අරගෙන ගිහිල්ලා තිබුනේ. හැමදාම අතුරුදහන්වෙන සීල් පෑඞ් එකේ අභිරහසත් දැනගෙන නැන්දම්මාගේ මේ ලෝකෙත් නැති අපි කවදාකවත් අහලත් නැති අමු සුද්ද සිංහල ව්‍යාකරණ පාරිභාශික ශබ්දකෝෂයම අහගෙන ඉස්පිරිතාලේ කාමරෙන් එළියට පැන්නා නෙමෙයි එළියට විසික්වුනා. 

රික්ෂෝකාරයා

අහලා තියෙනවාද රික්ෂෝව (Rickshaw) ගැන? සමහරවිට අහලත් ඇති. එත් මේ  කොළොම්පුරේ තිබුණු රික්ෂෝවේ ඉතිහාසය ගැන දන්නේ නැතිව ඇති. දන්න අයගේ දැනුම වැඩි කරගන්නත් නොදන්න අයට දැන ගන්නත් මෙන්න රික්ෂෝවේ කතන්දරේ.

 
අද කාලේ කොළඹ විතරක් නොවෙයි ලංකාව පුරාම කොහේ හරි කෙටි ගමනක් යන්නට  ඕනේ නම් අපි කතා කරන්නේ ත‍්‍රිරෝද රථයකට නේ එත් 18 වන සියවසේ අගබාගේ ඉදන් 19 වැනි සියවසේ මැදක්වන තුරු කෙටිදුරක් යන්නට භාවිතා කලේ රික්ෂෝව තමයි. මිනිස් ශ‍්‍රමයෙන් දුවන මේ රික්ෂෝව කුඩා කරත්තයක් වගෙයි. එහි රියදුරා විදිහට කටයුතු කරන්නා විසින් ඇදි දෙකෙන් අල්ලාගෙන ඇදගෙන දිවිම තමයි කරන්නේ.

 
මේ කාලයේදි චිනය හා ජපානයේ බහුල විහිදට මේ රික්ෂෝව පාවිච්චි වුනා. එ් නිසා අපේ කොළඹටත් මේ රික්ෂෝ රථ හඳුන්වලා දෙන්න හිතපු විටෝල් සමාගමේ අයිතිකාර ජේමිස් විටෝල් මහතා 1883 අවුරුද්දේ  මුල්ම රික්ෂෝව ලංකාවට ගෙන්වුවා. තමන්ගේ තත්වය ප‍්‍රදර්ශණය කරන්නට මේක හොඳ මෙවලමක් කරගත්තු ප‍්‍රභූ පැලැන්තිය රික්ෂෝ තමන්ගේ පුද්ගලික ප‍්‍රයෝජනයට රික්ෂෝ මිලට ගන්නවුනා. රික්ෂෝ දෙකතුනක් තිබිව තමන් සමාජයේ ගෞරවයට පත්වෙනවායි එ්කාලේ හිටපු අයත් හිතුවා. කාර්ගිල්ස් සමාගම හා දොන් කරෝලිස් සමාගමත් මේ රික්ෂෝ රථ ගෙන්වලා අලෙවි කරන්නට පටන්ගත්තා. රික්ෂෝ අලෙවිය වැඩිවෙන්න පටන්ගත්තාම දොන් කරෝලිස් සමාගම පසු කාලිනව මෙරටදිම රික්ෂෝ නිෂ්පාදනය කරන්නටත් පටන්ගත්තා. මේ රික්ෂෝ කොළඹට එක්වුනු මුල්ම කාලේ අලංකාරවත් ලෙසින් සරසලා තිබුනා විතරක් නොවෙයි රියදුරාත් සුදු පැහැති දිගු කලිසමකින්ද ෂර්වානියක් වැනි දිග කබායක්ද හැඳ බඳවටා වර්ණවත් පටියක්ද බැදලා හිටියා. රික්ෂෝකාරයාට තවත් අත්උදව්කායෙක්ද හිටියා එ් කදුවැනි තැන්වලදි රික්ෂෝව පසුපසින් තල්ලූකරන්නයි. 

 







1884 වගේ කාලේකදි කොළඹ නගර සභාව මේ රික්ෂෝවලට බලපත‍්‍ර දෙන්න කටයුතු කරන්නට වුනා. මේ  බලපත‍්‍රය ගන්න නගරසභාවේ පශු වෛද්‍යවරයා ලඟට ගිහිල්ලා රික්ෂෝවේ තත්වය ද රියදුරාගේ තත්වයද පරික්ෂා කරගන්න  ඕනේ. ඊට පස්සේ තමයි බලපත‍්‍රය ගන්න පුළුන්කම තිබුනේ. එ් විතරක් නෙමෙයි ගමන් ගාස්තුද නගර සභාවෙන් නියම කෙරුවා. 

මේ ගමන් ගාස්තු නියම කරලා තිබුනේ දුරට වඩා ගමනට ගතවන කාලය අනුවයි. 
මිනිත්තු 10 කට වැඩි නොවන ගමනක්  සඳහා සත 10 
මිනිත්තු 10 කට වැඩි පැය භාගයකට අඩු ගමනක් සඳහා සත 25
පැය භාගයකට වැඩි පැයකට අඩු ගමනක් සඳහා සත 50 
ඊට පස්සේ සෑම පැය භාගයකටම  සත 10 යි 
වශයෙන් තමයි ගාස්තු නියම කරලා තිබුනේ. 




 

1895 අවුරුද්දේ ලංකාවට ආපු ජර්මන් ජාතික පඩිවරයෙකුවු  මහාචාර්ය විල්හෙලම් ගයිගර් කොළඹ සිට ගල්කිස්සට රික්ෂෝවකින් ගමන් කරපු විත්තියත් ඔහු ලියු ගයිගර් දුටු ලංකාව පොතේ සඳහන්ව තිබෙනවා. රික්ෂෝ නම හඬගැසු පමණින් රික්ෂෝ කරුවන් කිහිපදෙනෙක් දුවගෙන එනබවත් එම පොතේ සඳහන් වෙනවා. ඔහුට පැයක ගමනක් සඳහා වියදම් වෙලා තියෙන්නේ සත 52 ක්. අදකාලේ කොළඹ  ඉදන් ගල්කිස්සට වාහනයකින් ආවත් පැයක් හෝ  විනාඩි 45 ක් විතර යනවා. එත් අදවාගේ  කාපට් කරපු පාරවල් නොතිබ්බ අබලන් පාරවල් වල දැඩි අව්වේ දාඩිය මුගුරු හෙලාගෙන මිනිහෙක් ඇදගෙන දුවන්න රික්ෂෝකාරයෙක් කොච්චර මහන්සියක් ගන්න ඇතිද කියලා හිතාගන්නත් බෑ. වන වැදුන දොස්තර (Surgon of Wilderness – christine Spittle Wilson)  නම් පොතේ දොස්තර ආර්. එල්. ස්පිටල් තමන්ගේ පෞද්ගලික ගමන් සඳහා රික්ෂෝවක් තබාගත්තත් මිනිසෙකු විසින් තවත් මිනිසෙකු රථයක තබා ඇදගෙන යාම බොහෝම පිළිකුල් කරමින් මොටර් රථයක් ගන්නා දවසක් ගැන සිහින මවමින් දිනපතා රික්ෂොවෙන් රෝහලට ගිය විත්තියක් එහි ලියවි තියෙනවා. 

 
පස්සේ කාලයක් යනකොට  රික්ෂෝකාරයා ඇදගෙන හිටපු අලංකාරවත් ඇඳුම් විතරක් නොවෙයි රථයේ තිබුන සැරසිලිද අඩුවෙලා ගැලවි යන්න ගත්තා. 
1950 අවුරුද්ද වෙනකොට මේ රික්ෂෝ රථ 250ක් දක්වා පහත වැටුනා.  1950 මැයි මාසේ 10 වෙනිදා නගර සභාවේ ඉදිරිපත්වුන යෝජනාවක් අනුව පනතක් සම්මත කරගත්තා ජු නි මාසේ 01 වෙනිදා සිට රික්ෂෝ රථවලට අලූතින් බලපත‍්‍ර දෙන එක නතර කරන්න. එ් මිනිහෙක් උජාරුවට හිදගෙන ඉද්දිද්දි සතෙකුමෙන් තවත් මිනිහෙක් ගිනියම්වු පාරේ දහඩිය වගුරවමින් ඇදගෙන යනඑක මිනිසත් කමට කරන නින්දාවක් විදිහට සලකන්නට මිනිස්සු හිතන්න පටන්ගත්ත නිසයි. එ් නිසාම රික්ෂෝ රථයන් හා රික්ෂෝකාරයන්ද කොළොම්පුරෙන් නැතිවිගියා.




යොර්ක් ස්ටි‍්‍රට් එකේ ග‍්‍රෑන්ඞ් ඔරියන්ටල් හොටලය හා පොලිස් මුලස්ථානය ඉදිරිපිට යුරෝපිය ඇදුමින් සැරසි පයිප්යක් මුවේ රදවාගත් වැදගත් මහත්තයෙකු නංවාගෙන දුවන සරම්කොටයකින් සැරසුන රික්ෂෝ කරුවෙකු ප‍්‍රතිමාවක් දකින්නට ලැබෙනවා.