මුහුද හාරමුද?

අපේ පොලෝතලයෙන් තුනෙන් දෙකක්ම සාගරය අයිති කරගෙන ඉන්න කොට මිනිසාට ජිවත් වෙන්න තියෙන්නෙත් ඉතිරි තුනෙන් එකේ කොටසෙයි. එන්න එන්නම වැඩිවන ලෝක ජනග‍්‍රහනයත් ගෝලිය උණුසුමත් නිසා ධ‍්‍රැවආශි‍්‍රත අයිස් ග්ලිසිර දියවෙන්නට පටන් ගැන්මෙන් මේ තුනෙන් එකත් අහිමි වෙන්න පටන් අරගෙන. එහෙම නම් මොකටද මුහුද හාරන්නේ? අයිස් කදු දියෙවලා පහත්බිම් හා කුඩා දුපත් යටවෙන එක නවත්වන්නද? නෑ එහෙම කරන්න නම් බෑ. මොකටද මුහුද හාරන්නේ? එහෙම පැනයක් කාටත් හිතෙනවා.  මුහුදට වැටුනු ලෙන් පැටියාව හොයා ගන්න තමන්ගේ නැට්ටෙන් සාගරය ඉහලා ගොඩකරන්න තැත් කරපු ලේනියක් ගැන කියවෙන ජාතක කතාවක් ඉස්සර අහලා තියේනවා. පුළුවන් නම් මුහුද ගොඩ කරන්න හදනවා මිසක් තවත් හාරලා ගැඹුරු කරන්නේ මොකටද? හැබැයි මේ දවස් වල අපේ රටේ ප‍්‍රධාන ප‍්‍රවෘත්තියක් වෙලා තියෙන හම්බන්තොට වරාය  ගොඩ නංවද්දි ගොඩබිම කැණලා කරගම් ලේවාය මුහුදට බිලිදුන්නා අමතක නැතිව ඇති.

 


මුහුද ගොඩකරන්නත් මුහුද හාරන්න වෙනවා. කොළොම්පුරේ ගාලුමුවදොර අසලට ගියොතින් මුහුද ගොඩකරනඑක දැක බලාගන්න පුළුවන්. අළුතින් ඉදිවන පෝට් සිටි (Port City) නම් වරාය නගරය මුහුදේ ඉදිකරන්න ගල්බොක්ක නැත්නම් ලන්දේසින් ගොල්බෙක් නමින් හැදින්වු මුහුදු ප‍්‍රදේශයට නැවකින් වැලි පොම්ප කරනවා ගාලු මුවදොර අසළින් යන එන ඔනේම කෙනෙකුට බලාගන්න හැකියි. මේ වැලි පොම්ප කරන්නේ නැවකින්. මේ විශේෂ නෞකාවන් හදුන්වන්නේ සමුදුරු කැණිම් නෞකාවන් නැතිනම් ඩෙජර්ස් (Dredger) නමින්.  අද කොළොම්පුරෙන් කතා කරන්නේ මේ මුහුද හාරමින් වැලි හා මඩ පොම්ප කරනා සමුදුරු කැණිම් නෞකාවන් හෙවත් ඩෙජර්ස් ගැනයි.    
මේ කැණිම් කරන නෞකාවන් වලින් බොහෝවිට කරන්නේ වරායන් හා නාවික සමුදුරු මාර්ග ගංගාවන් හා වැව් ගැඹුරු කිරිමත් හා ගොඩබිම් තැනිමත්ය.
(channels and harbors, bottom of lakes, rivers, harbors, and other water bodies) මෙසේ කලින් කලට වරායන් හා නාවික සමුදුරු මාර්ගවල කැණීම් සිදුකරන්නට වන්නේ සාගරයේ ඇතිවන වඩදිය බාදිය හා අභ්‍යන්තර දිය රළ මගින් පත්ලේ එකතුවන රොන් මඩ හා වැලි නිසා ඇතිවන ගැඹුර අඩුවිම නිසයි. නෞකාවන් වැනි  විශාල යාත‍්‍රා ගමන් ගන්නා සුවිශාල වැව් හා ගංගාවන් නොමැති බැවින් අපේ රටේ මේ වාගේ කැණිම් කරනා නෞකාවන් යොදාගන්නේ වරායන් කැණිම් කරන්නට පමණයි.
යාන්ත‍්‍රික කැණිම් හා ද්‍රාව බලයෙන් කරනා කැණිම් ක‍්‍රම දෙකක්
(mechanical and hydraulic) මත පදනම් කරගෙන මෙම කැණිම් කරනා යාත‍්‍රාවන් නිපදවා තිබෙනවා. 
එහෙනම් මේ විවිධ වර්ගයේ සමුදුර කණින නෞකාවන් මොනවාදැයි කියලා බලමුද?

Trailing suction hopper Dredger

ද්‍රාව බලයෙන් කැණිම් ක‍්‍රමය භාවිතාවන මේ වර්ගයේ ඩෙජර්ස් හැඩයෙන් නෞකාවක් වැනියි. නාවික සමුදුරු මාර්ග ගැඹුරු කරමින් යාත‍්‍රා කරන්නට මේවාට හැකියි. පෝට් සිටි වරාය නගරය නිර්මාණය කරන්නට සයුර ගොඩ කරමින් වැලි පොම්ප කරන්නේ මේ වර්ගයේ ඩෙජරයකිනි.


 

 


 නැව් බද හරහා ඇති ගයිඩ් රේල් එක (Guide rail)  ඔස්සේ නැව් බද හරහා සවි කරමින් කැණිම් කරනා චූෂණ බටය  (Suction pipe)  සාගර පත්ලට පහත් කරයි. (ඉහල රූප සටහනේ ඇති පරිදි ) මෙම චුෂන බටය නෞකාවේ පොම්ප කාමරයේ ඇති සුවිශාල (Dredge Pump) හරහා සම්බන්ධවෙනවා. 

Dredge Pump


  Drag Head

මේ චුෂන බටය හා සමගාමිව දිවෙන ජෙට් වොටර් (Jet water pipe)  නමින් අධි පිඩන ජල නල මාර්ගයක් එහි අන්තයේ ඇති ඩ‍්‍රැග් හෙඩ් (Drag Head) එකට සම්බන්ධවෙනවා. පොම්ප කාමරයේ ඇති ජෙට් පොම්පය  (Jet Pump) මගින් නිකුත් කරනා අධිපිඩිත ජලය ඩැග් හෙඩ් (Drag Head)  හි ඇති නොසල් මගින් මුදාහැරිමේදි සාගර පත්ලේ මඩ හා වැලි කැලඹිමකට පත්කරවයි.  ඩැග් හෙඩ් සාගර පත්ල මතින් ඇදගෙන යාමෙදි චුෂන නලයෙන් සාගර පත්ලේ කැලැඹිමක පත්වු ජලය සමගින් වැලි හා රොන් මඩ ඉහලට ඇදගැනිමක් කරනු ලබනවා. මෙසේ සුවිශාල පොම්ප මාර්ගයෙන් ඇදගන්නා ජලය හා මිශි‍්‍රත වැලි හා පස් නැව තුල ඇති හොපරය (Hopper)  හි ගබඩා කරගන්නවා. 

හොපරය ඇතුලත දර්ශණයක්




  Overflow Duct


 


  Bottom Doors


මඩ හා වැලි පමණක් හොපරයේ තැම්පත් කරගනිමින් වැඩි ජලය සීරුමාරු කල හැකි පිටාර නලයක් (Overflow Duct)  මගින් මුහුදට පිටාර කරවන්නට හැකියි. මෙසේ හොපරයේ තැම්පත් කරගත් මඩ හා වැලි ඉවත් කිරිම සිදු කරන්නේ හොපරයේ පතුලේ ඇති දොරටු  (Bottom Doors) විවෘත කිරිමෙන් තැම්පත් කරගත් වැලි හා මඩ කැණිම් කරනා ඉසව්වෙන් බැහැරව වෙනත් මුහුදු ප‍්‍රදේශයකට ගොස් මුදා හැරිම සිදු කරනවා. එසේ නැත්නම් ඉදිරියේ ඇති නොසලය මගින් හෝ බව් කප්ලිනයට (Bow coupling)  සම්බන්ධ කරගත හැකි සාගරය මතුපිට පාවෙන නල (Floating Pipe lines)  මාර්ගයෙන් ගොඩබිමකට  හෝ වෙනත් ස්ථානයකට පොම්ප කිරිමට හැකිවෙනවා.

ස්පිලිට් හොපර් ඩෙජර්ස් -   Spit Hopper Dredgers
මෙම වර්ගයේ ඩෙජර් යාත‍්‍රාව  පෙර කියු ආකාරයෙන් කි‍්‍රයාත්මකවුවත් හොපරයේ මඩ තැම්පතු ඉවත් කිරිමට බොටම් දොරවල් නොමැති අතර නෞකාව දෙපලු විමෙන් හොපරයේ ඇති දව්‍ය මුහුදට මුදා හරිනු ලබනවා. බද (Hull) දෙපලුවුවත් නෞකාව කිසිවිටෙකත් ගිලියන්නේ නෑ.


 

කටර් සක්ෂන් ඩෙජර්ස්    Cutter Suction Dredger

 

මේ වර්ගයේ ඩෙජර්ස්වලට යාත‍්‍රා කිරිමට අවරපෙති (Propellers)  නොමැති අතර වෙනත් ටග් යාත‍්‍රා (Tug Boats)  මගින් ඇදගෙන ගොස් කැනිම් කලයුතු ආදාල ස්ථානයේ නැංගුරම් යොදාගෙන රදවා තබයි. මෙම ඩෙජරයේ ඇති කටර් හෙඩ් (Cutter Head) එක කැරකීම මගින් ගල්වැනි රළු පෟෂ්ඨයන් හා තද මතුපිටක් ඇති මුහුදු පත්ල කැනිමට යොදා ගනියි. මේ කටර් හෙඩ් එක දෙස බලද්දී අතින් කරකවමින් පොල් ගාන ඔදිරිස් හිරමනය තලය සිහිපත් වෙනවා. කටර් සක්ෂන් ඩෙජර් වල වැලි හා මඩ රදවාගැනිමට හොපරයක්(Hopper) නොමැති බැවින් චූෂණ නලය මගින් ඉහලට ඇදගන්නා මඩ හා වැලි වෙනත් බත්තල් වලට හෝ සාගර මතුපිට පාවෙන නල (Floating Pipe lines)   මගින්  වෙනත් ඉසව්වකට පොම්ප කර දමයි. මෙම ඩෙජර්ය පිටුපස ඇති ස්පඩ්  (Spud)   මගින් සාගර පත්ලේ ඇනිමෙන් ඩෙජරය නවතා ගන්නා අතර දෙපසට දෝලණය වෙමින් කැනිම් කරන්නට ඩෙජරයේ දෙපසින්  දමාගන්නා නැංගුරම් දෙක උපකාරි කරගන්නවා. මේ ස්පඩ් මගින් ග‍්‍රමණය වන කැපුම් තලය මගින් එන පසු තෙරපුම වලක්වා ගැනිමද  සිදුකරනවා. 

 



බකට් ලැඩර්  ඩෙජර්ස්    Bucket Ladder Dredger
මෙය යාන්ති‍්‍රක ක‍්‍රමයෙන් කි‍්‍රයාත්මක වන කැනිම් යාත‍්‍රාවක් වන අතර   එක පෙලට සවි කර කරකැවිමට ලක් කරන බකට් සහිත කොටස  මුහුදු පත්ලට පහත් කිරිම මගින් කැනිම් කරනු ලබයි. බකටයට එකතුවන වැලි ඉහලට එසවි ඇවිත් යාත‍්‍රාව් පසුපස කොටසට වැටෙයි.   

 
 
ග‍්‍රැබ් හොපර් ඩෙජර්ස්  Grab Hopper Dredger
මෙයත් යාන්ත‍්‍රික ක‍්‍රමයෙන් කැණිම් කරනා යාත‍්‍රාවන් වෙනවා. ග‍්‍රැබ් බකට් එකක් මගින් මුහුදු පත්ලේ ඇති වැලි හා මඩ ඉහළට ඔසවාගෙන හොපරයේ තැම්පත් කරගනි. 


 
සයුරු

2014 වසරේ නිපදවු  සයුරු නම්වු  ටොන් 624 (Gross tonnage 624 T ) බරති Grab Hopper Dredger 

රුහුණු පුතා
1989 වසරේ නිපදවු රුහුණු පුතා  නම්වු ටොන් 361(Gross tonnage 361  T ) බරති Grab Hopper Dredger 

  වැලිගොව්වා
වැලිගොව්වා හා සලාපුර කිදුරි නම්වු Cutter Suction Dredger දෙකක්ද ධිවර වරාය සංස්ථාව සතුව තිබෙනවා.


ශ‍්‍රී ලංකා වරාය අධිකාරිය සතුව
1972 වසරේ නිපදවු  දියකාවා නම්වු  ටොන් 1169 (Gross tonnage 1169 T ) බරති Trailing suction hopper Dredger 
2003 වසරේ නිපදවු  දියකොවුලා නම්වු  ටොන් 820  (Gross tonnage 820 T ) බරති Grab Hopper Dredger   හා
2001 වසරේ නෙදර්ලන්තයේ නිපදවු  හංසකාවා නම්වු  ටොන් 1503 (Gross tonnage 1503  T )බරති Trailing suction hopper Dredger 
අපේ ශ‍්‍රී ලංකා වරාය අධිකාරිය සතුව ඩෙජර්ස් තුනක් තිබෙනවා. 

  හංසකාවා

 

ඡයාරූප අන්තර් ජාලය මගින්
මෙහි නොලියවුනුු තවත් වැදගත් දෑ හෝ වැරදි ඇත්නම් මා  නිවැරදි කරත්වා.