ගලනාලයේ නහර ගැට ගැසීම (Esophageal Varices)

 ඊයේ අපේ  Endoscopy දවස. Endoscopy පරීක්ෂණය ගැන හැමෝම දන්නවා ඇති කියලා හිතනවා. 

අවුරුදු 40 ක විතර තරුණයෙකුගේ endoscopy එකක් කරන්න තිබුනා. එයා සිසරෝසිස් ලෙඩෙක්. Endoscope එක උගුරෙන් පහලට යනකොටම ඔය photo එකේ වගේ තිබුනේ. 

ඉතින් අපි අද කතා කරන්න හිතුවා ගලනාලයේ නහර ගැට ගැසීම (Esophageal Varices) ගැන. (ගලනාලය කියන්නේ උගුරේ ඉදන් ආමාශයට කෑම ගෙනියන නාලයට) 

අපි කන කෑම බඩවැලේ දි ජීර්ණය වෙනවා. ඊට පස්සේ ඒ කෑම වලට මොකද වන්නේ කියලා දන්නවද? 

ඒවා අපේ ලේ වලට එකතු වෙනවා කියලා තමයි අපි දන්නේ. ඒත් එහෙම නිකන්ම ඇග පුරාම දුවන ලේ (systemic circulation) වලට එකතු කරලා බෑ. අපි කන කෑම වල එක එක එක විෂ වර්ග, පෝෂ්‍ය පදාර්ථ එක එක ප්‍රමාණ වලින් තියෙන්නේ. ඒවා එක පාරම අපේ ඇග පුරාම දුවන ලේ වලට එකතු උනොත් ගැටලු ගොඩක් ඇතිවෙන්න පුලුවන්. ඒ නිසා අපේ කෑම ජීර්ණය වෙන දේවල් උරාගන්නේ වෙන රුධිර නාල පද්ධතියකට (portal vein - යාකෘතික ප්‍රතිහාර ශිරාව). 

ඒක අපේ ආහාර මාර්ගයෙන් පටන් අරන් අක්මාවට ලේ අරන් එනවා. අක්මාව තමයි මේ ලේ පිරිසිදු කරන්නේ. ඒ වැඩ ටික ඉවර උනාම තමයි ලේ ටික heart එක යවන්නේ. Heart එකෙන් තමයි ලේ ඇග පුරාම pump කරන්නේ.

(දෙවෙනි comment එකේ portal vein එකේ photo එකක් තියෙනවා.)

තේරුනාද මන්දා. ටිකක් සංකීර්ණ වැඩක්. 

සිරෝසිස් වලදි මොකද වෙන්නේ? 

සිරෝසිස් වලදි අක්මාවේ සෛල විනාශ වෙනවා. ඒ නිසා ආහාර මාර්ගයේ ඉදන් ලේ අරන් එන portal vein එකේ තියෙන ලේ වලට යන්න තැනක් නැති වෙනවා. එතකොට portal vein එකේ pressure එක වැඩි වෙනවා. (Portal hypertension)

මේ බාධාව නිසා ලේ අක්මාව හරහා යන්න බැරිව, වෙනත් නහරවලට ගලා යනවා. ඒක හොදද? හොද උනත් නරක උනත් ඒක තමා විසදුම. Portal vein එකෙන් එන ලේ ගලනාලයේ නහර වලට තමයි දැන් යන්නේ. ඒ නිසා ගලනාලයේ නහර ගැට ගැහෙනවා. ඒවා තමයි esophageal varices. මේ නහරවල බිත්ති තුනී නිසා, ඒවා ඉරී යන්න ලේසියි.

සිරෝසිස් තියෙන අයට ලේ වමනය යන්නේ මේ නහර ඉරිලා හරි, හිල් වෙලා හරි. මේක මාරාන්තික වෙන්න පුලුවන්.

මේ නහර ගැට ගැසීම් මුල් අවස්ථාවේ රෝග ලක්ෂණ පෙන්නන්නේ නෑ.   

රෝග ලක්ෂණ විදියට ලේ වමනය, කළු පාට මලපහ පිට වීම එනවා.

Endoscopy කරලා ගලනාලයේ ලේ නහර බලලා තමයි Diagnose කරන්නේ.

✅️ප්‍රතිකාර මොනවද?

1. Portal vein එකේ pressure එක අඩු වෙන්න බෙහෙත් දෙනවා  

2. Endoscopic banding - ලේ නහරවලට රබර් බෑන්ඩ් එකක් දාලා ගුලි වෙන්න සලස්වනවා.  

CLCD ඇතිවෙන්න හේතු ගොඩක් තියෙනවා.

- බීමත්කම (excessive alcohol consumption)  

- Hepatitis B/C ආසාදන

- Fatty liver disease (අක්මාවේ තෙල්)   

🔴🔴🔴වැඩි වැඩියෙන් බීලා සිරෝසිස් හදාගනිල්ලා..🔴🔴🔴

📢 සමාජය දැනුවත් කිරීම යුතුකමක් කියලා මම හිතන නිසා කාර්ය බහුල උනත් මේ වගේ දෙයක් ලියන්න වෙලාව වෙන් කරගන්නවා.  මට පුලුවන් ලියලා දාන්න විතරයි. මගේ facebook පිටුවේ ඉන්නේ 26k ක විතර followers ගානක්. ඒ අය මේක දකී. මේ ලිපිය තව අයට දකින්න share කරන්න. කාටමහරි වැදගත් වේවි.

වෛද්‍ය ගයාන් සෙනෙවිරත්න

#DrGayan, #MedicalCare #HealthyLifestyle #healthtips #EsophagealVarices_Gayan

මේක කොළොම්පුරයා විසින් සලක බ්ලොග්වාසින්ගේ හිතසුව නීරෝගි සුව පිණිස මුහුණු පොතෙන් උපුටාගෙන පලකරන ලදී..