පත්තර ලෝකයේ රජකල ටයිම්ස් මන්දිරය

කොළොම්පුරේ පත්තර ගැන මීට ඉස්සර ලිපියක් කතාකරා. මෙවර කොළොම්පුරෙන් කතාකරන්න යන්නේ කලකට ඉස්සර ලංකාවේ පත්තර ලෝකයේ දැවැන්ත පුවත්පත් සමාගමක්වු ටයිම්ස් සමාගම ගැනයි. කොළඹ ටයිම්ස් මන්දිරය තමයි එදා ලංකාවේ පත්තර මහගෙදරවුනේ.  1846 අගෝස්තු මාසේ 11 වෙනිදා තමයි සිලොන් ටයිම්ස් පත්තරේ කලඑළි බහින්නේ. පස්සේ කාලේක මේ සිලොන් ටයිම්ස් පත්තරේ ටයිම්ස් ඔෆ් සිලොන් නමින් වෙනස් වෙනවා. මේ පත්තරේ මුලින්ම පටන්ගන්නේ ඉහළ චැතැම් විදියේ බ්‍රෝඞ් සහ සමාගම පිහිටුවා තිබු තැනයි. පත්තරේ පටන් ගන්නේ ආරම්භක කර්තෘ හියු ස්ටුවට් මහතා හා කොරනේලිස් ඩයස් මහතා එකතුවෙලා තමයි. පස්සේ කාලෙක ලංකා ව්‍යවස්ථාදායක සභාවේ මන්ති‍්‍ර ධුරයක් දැරු ජෝන් කැපර් මහතා මේ පත්තරේ හියු ස්ටුවට් මහතාගෙන් මිලට ගන්නවා. එ් 1864 හෝ 1865 අවුරුද්දේ වෙන්න ඇති කියලා තමයි සඳහන් වෙන්නේ. 1866 අවුරුද්දේ ජෝන් කැපර් මහතා මේ පත්තර කන්තෝරුව චැතැම් විදියේ කුඩා ගොඩනැගිල්ලකට අරගෙන යනවා. මේ ගොඩනැගිල්ල තිබුනා කියන්නේ පසුකාලිනව ගොඩනැගු ලෝඞ් නෙල්සන් හෝටලය තිබුන බිම්කඬේ තමයි. 



මේ පත්තරේ තනි අයිතිය තිබු කැපර් පුත‍්‍ර සමාගම  1881 අවුරුද්දේ අගෝස්තු 1 වෙනිදා පත්තරේ සවර්ණ ජයන්ති  උළේල පැවැති අවස්තාවේදි සිලොන් ටයිම්ස් පත්තරේ ටයිම්ස් ඔෆ් සිලොන් නමින් නම වෙනස් කරනවා. මේ ටයිම්ස් පත්තර කන්තෝරුවට අලූත් ගොඩනැගිල්ලක් හදන්න  ඕනෑ කියා හිතුව ජෝන් කැපර් මහතා  හා එයාගේ පුතුන් දෙන්නා කොටුවේ බි‍්‍රස්ටල් විදියෙන් ඉඩමක් වෙන්දිසියකින් මිලදි ගන්නවා. එදා මේ මිලදි ගත්තු ඉඩමේ මිල වුනේ රුපියල් 27000ක්. ඔය ඉඩම පිහිටුවා තිබුනේ කොටුවේ මහවිදිය (මෙන් ස්ටි‍්‍රට්* හා බි‍්‍රස්ටල් ස්ටි‍්‍රට් එකතුවෙන ස්ථානයේ දකුණු කෙලවරයි. ඔවුන් තම මන්දිරය විශාලව හදාගන්න අවට බිම් කොටස්ද මිලට ගත්තා. එ් අක්කරය දසලක්ෂයකට තක්සේරුකරන ලද මිලගනන් වලටයි. මේ ගත්තු ඉඩමේ දෙමහල් මන්දිරයක් හදවා 1894 අවුරුද්දේ ඒ මන්දිරයේ ටයිම්ස් පත්තර කන්තෝරුව පිහිටුවාලූවා. 



ජෝන් කැපර් මහත්තයා 1912 අවුරුද්දේ ටයිම්ස් පත්තර ව්‍යාපාරය පෞද්ගලික සමාගමක් විදිහට ලියාපදිංචි කෙරෙව්වා. ඔවුන් 1923 අගෝස්තු මාසයේ 05 වෙනිදා ටයිම්ස් ඔෆ් සිලෝන් සන්ඬේ ඉලස්ට්රේටඞ් පත්තරය ඇරඹුවා. පසුව මේ පත්තර් හැදින්වුයේ ටයිම්ස් වික්එන්ඩර් නමින්. කැපර් මහතා ටයිම්ස් පත්තර කන්තෝරුවට 1929 දි මහල් හයකින් යුතු නව ගොඩනැගිල්ලක් හදන්නට වොකර් පුත‍්‍ර සමාගමට බාරදුන්නා. 1932 අවුරුද්ද වෙනකොට මේ ගොඩනැගිල්ලෙන් අඩක් නිමකරලා තිබුනා. පත්තර කන්තෝරුව අලූත් ගොඩනැගිල්ලට ගෙවදිලා පරණ දෙමහල් ගොඩනැගිල්ල කඩා ඉවත්කරලා දැම්මා. 1935 අවුරුද්ද වෙනකොට මේ සය මහල් ගොඩනැගිල්ල වොකර් පුත‍්‍ර සමාගම සාදා නිමකෙරුනා. මේ අලූත් මන්දිරය විවෘත කරන්න ආවේ ලංකාන්ඩුකාර සර් ඇන්ඩෲ කොල්ඞ්කොට් මහතායි.  මේ ටයිම්ස් මන්දිරය තමයි එදා දවස ලංකාවේ පිහිටි උසම ගොඩනැගිල්ලත්  ආසියාවේ විශාලතම පුවත්පත් ආයතන වලින් එකක්දත් වුනේ. 

ජෝන් කැපර් මහත්තයා රුපියල් ලක්ෂ 70 කට මේ ටයිම්ස් පුවත්පත් ආයතනයත් ගොඩනැගිල්ලත් එහි ඉඩමත් 1946 දෙසැම්බර් මාසයේදි විකුණා දැම්මා. ලංකාවේ ධනවත් ව්‍යාපාරික වැවිලිකරුවෙකුවු  සි.ටි. රස්ට් මහතා තමයි එය මිලදි ගත්තේ. ටයිම්ස් පත්තර සමාගමේ කොටස් විකුණා දමන්නට 1947 දි රස්ට් මහතා කටයුතුකළා. ඉන් වැඩිම කොටස් ප‍්‍රමාණයක් මිලදිගත් ආරුමුගම් සංගරපිල්ලේ මහතා ටයිම්ස් අධ්‍යක්ෂක මන්ඩලයේ සභාපති ධුරයට පත්වුනා. එහි කළමණාකාර අධ්‍යක්ෂක බවට එ්.සි. තංගරාජා මහතාත් පත්වුනා. මේ පත්විම් සිදුවිමත් එක්කම ටයිම්ස් පත්තර කන්තෝරුව ලංකීය ව්‍යාපාරයක් බවට පත්කරමින් දේශපාලන හා සංස්කෘතික පෙරලියන් ඇතිකරන්නට ඉවහල්වුන සිංහල පත්තර කලාවක උපතත් සිද්දවුනා. මෙයට පෙර මේ සමාගමේ අයිතිය තිබු විදේශිකයින් සිංහල පුවත්පත් මුද්‍රණය කිරිමට මැලිකමක් දැක්වන්නට හේතුවුනේ සිංහල පුවත් පතක් මුද්‍රණය කලහොත් සවදේශිකයින්ගේ අයිතිවාසිකම් රැකදිමට ඉංග‍්‍රිසි ජාතිකයින්ටම සිදුවන බව ඔවුන් තුල මුල් බැස තිබු මතයක් වු බැවිනි. සිංහල පුවත්පත් කතුවරයෙකුවු ඩි.ඩබ්ලිව් වික‍්‍රමාරච්චි මහතා කලකට පෙර ටයිම්ස් සාමාන්‍යාධිකාරි සි.එ්. ගැල්පින් මහතා සමග සිංහල පත්තරයක් මුද්‍රණය කරන්නට සාකච්ඡුා කලත් එය අසාර්ථකවුයේ මේ නිසාවෙනි.

ඩි.බි.ධනපාල මහතා 

ටයිම්ස් සභාපති ආරුමුගම් සංගරපිල්ලේ මහතා  ඩි.බි.ධනපාල මහතාගේ මැදිහත්විම යොදාගෙන ලංකාදිප නමින්  සිංහල පුවත්පතක්  1947 ඔක්තෝබර් 27 මුද්‍රණය කළා. මුල්ම ලංකාදිප පත්තරේ මුද්‍රණයවුනේ දිනපතා සවස පත්තරයක් ලෙසිනුයි. ලංකාදිප පත්තරේ ප‍්‍රධාන කර්තෘවුයේ  ප‍්‍රකට වියතෙකුවු ජුලියස්ද ලැනරෝල් මහතායි.  1948 දි ලැනරෝල් මහතා අස්වියාමෙන් පසුව එහි ප‍්‍රධාන කර්තෘ බවට ඩි.බි.ධනපාල මහතා පත්වුනා. ටයිම්ස් පත්තර කන්තෝරුවේ සවර්ණමය යුගය ආරම්භවුනේ ඉන් පස්සේ තමයි. හවස ලංකාදිප පත්තරේ උදෑසන පත්තරයක් ලෙසින් 1949 මැයි 01 දා සිට පළවෙන්නට ගත්තා. 1949 ඔක්තෝබර් 28 ඉරිදා ලංකාදිප පත්තරේ ටයිම්ස් මන්දිරයෙන් මුද්‍රණයෙන් පළවුනා. 1956 අවුරුද්දේ  බුද්ධජයන්ති උත්සවය නිමිති කරගෙන රසවාහිනි ශාස්ත‍්‍රිය සගරාව මැයි මාසයේදිද වනිතාවිත්ති කාන්තා පුවත්පත 1957 අපේ‍්‍රල් 12 වෙනිදාත් මුද්‍රණයෙන් පිටවුනා. මේ පත්තර කන්තෝරුවෙ මුද්‍රණය කෙරුනු සිංහල පුවත් පත් මගින් දේශිය වෙදකම නාට්‍ය කලාව සංගීතයේ හා සංස්කෘතියේ නව ප‍්‍රබෝදයක් ඇතිකරවුවා. 

එත් පසුකාලිනව මේ පත්තරකන්තොරුව බිඳවැටෙන්නට එහි දුර්වල පරිපාලනය විශාල වශයෙන් බලපෑවා. අන්තිමේදි විශාල පාඨකයින් සංඛ්‍යාවක් සිටි ලංකාදිප පත්තරේවත් නියමාකාරයෙන් පවත්වාගෙන යන්නට ඔවුන්ට බැරිවුනා. දුර්වල පරිපාලනය යටතේ අමාරුවෙන් කරගෙන ගිය ටයිම්ස් පත්තර සමාගම 1977 අවුරුද්දේ අගොස්තු මාසයේ 02 දා රජයට පවරාගෙන නිසිබලධාරියෙකුගේ පාලනයට පත්කළා. අවසානයේදි සිංහල පත්තරකලාවේ ජයකෙහෙලි නැංවු ටයිම්ස් පත්තර කන්තෝරුව වැහිලාම ගියා.